Szlak Sądeckich Żołnierzy Wyklętych – relacja z otwarcia wystawy w Paszynie

Wydarzenie rozpoczęto Mszą Świętą w intencji Ojczyzny, którą odprawiono w kościele Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Paszynie. Ceremonii przewodniczył proboszcz parafii, ksiądz Krzysztof Smoroński. Podczas uroczystości obecni byli m.in przedstawiciele Stowarzyszenia „Żandarmeria” z pocztem sztandarowym, córka kapitana Józefa Stojka – Sądeckiego Żołnierza Wyklętego, druhowie Ochotniczej Straży Pożarnej w Paszynie z pocztem sztandarowym, poczet sztandarowy oraz dyrekcja Szkoły Podstawowej w Paszynie,  przedstawiciele władz samorządowych, w tym m.in. Zarządu Powiatu Nowosądeckiego, radni powiatu nowosądeckiego, radni gminy Chełmiec, sołtys Paszyna Wojciech Skrzypiec, przedstawiciele nowosądeckich instytucji kultury, druhowie Sokolstwa Sądeckiego, harcerze z 7 Nowsądeckiej Drużyny Harcerskiej „Sądeckie Orły” oraz 2 Nowosądeckiej Wielopoziomowej Drużyny „Płomienie”, a także zastępy Skautów Europy.

W trakcie homilii ks. Krzysztof Smoroński przypomniał o chrześcijańskich korzeniach Europy, trudnej drodze Polski do niepodległości oraz zacytował słowa papieża, św. Jana Pawła II o ojczyźnie jako matce, której przyszłość zależy od narodu. Wspomniał również ważne słowa Prymasa Tysiąclecia, bł. Stefana Wyszyńskiego: „Naród bez dziejów, bez historii, bez przeszłości, staje się wkrótce narodem bez ziemi, narodem bezdomnym, bez przyszłości. Naród, który nie wierzy w wielkość i nie chce ludzi wielkich, kończy się” wzywające do troski o pamięć, historię oraz świadomość narodową. 

Po Mszy Świętej poczty sztandarowe, pod przewodnictwem sierżanta Pawła Turka z rezerwy WOT, oraz przedstawiciele władz samorządowych i parafianie udali się pod Pomnik Poległych przy cmentarzu parafialnym, gdzie złożono znicze oraz wiązanki kwiatów. 

Uczestnicy wydarzenia udali się następnie do Sali im. Sądeckich Żołnierzy Wyklętych, gdzie nastąpiło otwarcie wystawy. Niezwykle licznie zebranych gości (ponad 100 osób) przywitał Kamil Olesiński, prezes Stowarzyszenia Żandarmeria. Następnie głos zabrał Krzysztof Ligęza, który opowiedział o założeniach projektu oraz o koncepcji wystawy. Wspominając o kryzysie instytucjonalnym, podkreślił on wagę inicjatyw obywatelskich oraz konieczność lepszego upamiętnienia niezwykłego dziedzictwa Polskiego Państwa Podziemnego, stanowiącego fenomen w skali światowej: działalności żołnierzy konspiracji z okresu II wojny światowej, jak i konspiracji antykomunistycznej, co jest szczególnie ważne w dobie globalizacji. O losach Sądeckich Żołnierzy Wyklętych, eksponatach oraz tle historycznym zw. z konspiracją antykomunistyczną opowiedział druh Michał Prusek, który oprowadził przybyłych gości po wystawie. 

Ekspozycja jest owocem projektu dofinansowanego ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”. Patronat honorowy jako partner wydarzenia objął Starosta Nowosądecki – Tadeusz Zaremba. 

W obrębie projektu zrealizowano już wcześniej m.in. 6 otwartych spotkań edukacyjnych w szkołach oraz grę terenową z el. rekonstrukcji historycznej, odnoszącą się do wydarzeń historycznych zw. z postaciami upamiętnionymi na szlaku. W ramach zadania wyznaczono i oznakowano także nowe trasy i punkty węzłowe „Szlaku Sądeckich Żołnierzy Wyklętych” w oparciu o dane topograficzne z użyciem dedykowanych narzędzi. W tym celu sporządzono mapę oraz 6 tablic edukacyjnych, które zostały zamontowane w Nowym Sączu przy Starym Cmentarzu i Cmentarzu Komunalnym przy ul. Tadeusza Rejtana, a także w Nawojowej, Kamionce Wielkiej, Łącku i Żeleźnikowej Wielkiej. 

Wystawa stanowi podsumowanie owoców projektu. Są to zagadnienia zw. z wyznaczonymi punktami węzłowymi Szlaku Sądeckich Żołnierzy Wyklętych: historie wybranych oddziałów podziemia antykomunistycznego, które przybliżają odbiorcy ich dzieje oraz działalność na mapie regionu. Na ekspozycji zaprezentowano rys historyczny, mapę szlaku, fotografie i archiwa, odznaczenia, elementy umundurowania i wyposażenia żołnierzy, w tym repliki broni oraz inne przedmioty ukazujące tło życia społecznego. Należy wspomnieć, że do realizacji projektu zaangażowano uczestników spotkań w sądeckich szkołach, którzy pomagali w opracowaniu tablic edukacyjnych. 

Wystawa ma charakter ogólnodostępny i bezpłatny. Towarzyszy jej bezpłatny katalog.

Stowarzyszenie Żandarmeria raz jeszcze pragnie wyrazić serdeczne podziękowania ks. proboszczowi, Krzysztofowi Smorońskiemu za umożliwienie powstania tej ekspozycji w Muzeum Sztuki Ludowej w Paszynie.

Zapraszamy do odwiedzenia wystawy!

Fot. Dh Małgorzata Dziedzina oraz Krzysztof Ligęza